Een kwikkebil is, volgens oudere Nederlandse bronnen, een ongedurig meisje.
Taal zit vol verrassingen. Sommige woorden verdwijnen stilletjes uit ons dagelijks gebruik, terwijl ze eigenlijk veel te leuk zijn om te vergeten. Een goed voorbeeld? Het woord kwikkebil. Nooit van gehoord? Dan zit je goed: dit is zo’n pareltje dat je na vandaag misschien wel vaker wilt gebruiken – al is het alleen maar om te shinen tijdens een pubquiz.
Kwikkebil: een pittige dame
Een kwikkebil is, volgens oudere Nederlandse bronnen, een ongedurig meisje. Een type dat niet stil kan zitten, altijd in beweging is, en misschien ook wel een tikje brutaal of speels. Het is geen belediging, eerder een licht spottende, maar ook bewonderende bijnaam voor iemand die met haar aanwezigheid een ruimte levendig maakt.
Het woord komt voort uit een prachtig stukje klankspel: kwik (levendig, vlug) en bil (tja, die billen dus – vaak geassocieerd met beweging, denk maar aan ‘wipkuitje’). De kwikkebil is dus letterlijk iemand die vrolijk en snel beweegt – een spring-in-’t-veld, maar dan met net wat meer attitude.
Van ‘lichtekooi’ tot ‘wipding’
De term werd in oudere Nederlandse literatuur soms in één adem genoemd met woorden als lichtekooi, wipkuitje of zelfs wipding. Allemaal aanduidingen voor vrouwen met een zekere losheid – in gedrag, voorkomen, of simpelweg omdat ze opvallend beweeglijk waren. Tegenwoordig zouden we dit waarschijnlijk niet meer op die manier zeggen, maar het geeft wel aan hoe beeldend de taal toen was.
Waarom dit woord eigenlijk een comeback verdient
In een tijd waarin we steeds creatiever worden met taal (denk aan woorden als dagobertdukkeren, tuigvlogger of energiearmoede), is het eigenlijk zonde dat een woord als kwikkebil ligt te verstoffen. Het klinkt vrolijk, heeft karakter, en zegt precies wat het moet zeggen – zonder uitleg snap je al een beetje wat het betekent.
Dus: de volgende keer dat je iemand ziet die geen minuut stil kan zitten, vol energie rondloopt en een tikkeltje ondeugend is, noem haar eens plagend een kwikkebil. Grote kans dat ze het zelf ook een geweldig woord vindt.
Wat vind jij van het woord kwikkebil?
Is het een vergeten pareltje dat wel een tweede leven verdient, of juist een gevalletje “leuk voor vroeger, laten we het daar ook laten”? Laat het weten in de reacties! We zijn benieuwd wat jij ervan vindt – en of je zelf nog van die heerlijke ouderwetse woorden kent. Eerder doken we ook al in taalparels als bledder en het verschil tussen reageert of reageert (ja, echt!) in dit artikel. Zin in meer van dit soort taalkost? Laat het horen, dan gaan we vrolijk verder graven!
